Αθλητικός Βίος-α

Το καλοκαίρι του 2012 πλησιάζει (καλό, κακό…θα δείξει…) και οι Λονδρέζοι ετοιμάζονται πυρετωδώς για τη διοργάνωση των επερχόμενων Ολυμπιακών Αγώνων, αθλητικών αγώνων, δηλαδή, με αρχαία προέλευση. Ουσιαστικά, από τις απαρχές της ιστορίας του ο άνθρωπος άρχισε να αναπτύσσει διάφορες δραστηριότητες για την εκγύμναση του σώματος,

αλλά και για την ψυχαγωγία του. Κάπως έτσι, το σύγχρονο άτομο έχει μεγάλο εύρος αθλητικών επιλογών, όχι μόνο για να διατηρεί τη φυσική του κατάσταση, αλλά και για να διοχετεύει την ενεργητικότητα του. Αυτή η κατά τα άλλα ενδιαφέρουσα έκφανση της ζωής του παρατηρείται, ότι αντί να το ηρεμεί και να του προσδίδει ψυχική γαλήνη, το φανατίζει και το κάνει να φτάνει στα άκρα. Τελικά, όλο και συχνότερα εμφανίζεται ένα κύμα βίαιης και σκληρής συμπεριφοράς σε αθλητικούς χώρους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα και αφορμή για τη δημιουργία του άρθρου τα επεισόδια για τον τελικό κυπέλλου στη Κύπρο πέρσι τέτοιο περίπου καιρό. Και όχι μόνο δηλαδή, για να μην αναφερθώ στα έκτροπα από οπαδούς Ολυμπιακού και Παναθιναϊκού!

Πρώτιστα, επιβάλλεται να διερευνηθούν τα αίτια που προκαλούν νεαρά, αλλά και μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα να εκδηλώνουν παρεμβατική συμπεριφορά, όσο αφορά στο χουλιγκανισμό. Πιο συγκεκριμένα, είναι λογικό, μέρισμα ευθύνης σ’ αυτό το φαινόμενο να έχουν οι πρωτογενείς φορείς κοινωνικοποίησης του ατόμου, δηλαδή η οικογένεια και το σχολείο. Από τη μία πλευρά, η οικογένεια, πολλές φορές δε διδάσκει στους νέους το σεβασμό, τη δικαιοσύνη και την αξίωση της αξιοπρέπειας ή της αποδεκτής ήττας. Με άλλα λόγια, σε ένα υπερπροστατευτικό περιβάλλον που τα παιδιά είναι «μικροί θεοί των πάντων» και αποκτούν ό,τι επιθυμούν, δεν ανέχονται μια ενδεχόμενη αποτυχία τους και αντιδρούν βίαια. Από την άλλη το σχολείο δεν προωθεί το ομαδικό πνεύμα και τις ανθρωπιστικές αξίες, με αποτέλεσμα ο νέος να γίνεται εγωκεντρικός με έλλειψη ενδιαφέροντος για τους συνανθρώπους του. Συνεπώς, το άτομο γίνεται τυχοδιώκτης παθιάζετε με τις πεποιθήσεις του και σε σέβεται τους αντιπάλους του, κατ’ επέκταση ούτε αυτούς της ομάδας του.

Στη συνέχεια, σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου διαδραματίζει η κοινωνία, ενώ πρέπει να ληφθεί υπόψη ο ίδιος ο χώρος του αθλητισμού, που συχνά συμμετέχει στην ανάπτυξη βίας. Η σύγχρονη κοινωνία χαρακτηρίζεται από υπερκαταναλωτισμό και αποξένωση που αλλοτριώνουν το άτομο. Αυτή η αλλοτρίωση βιώνετε από το άτομο ως κοινωνική πίεση, η οποία συσσωρεύετε σε αυτό. Εκείνο με τη σειρά του εκδηλώνει αυτή την καταπίεση με την βανδαλιστική έκφραση σε στιγμές που νιώθει αυτοπεποίθηση ή οργή, όπως όταν η ομάδα που υποστηρίζει κερδίσει ή χάσει αντίστοιχα. Αυτές τις στιγμές νιώθει ότι είναι μέλος μίας κοινωνικής ομάδας και τα συναισθήματά του είναι τόσο ισχυρά που καταλύουν το κοινωνικό του προσωπείο. 

Συμβαίνει, όμως,, και οι ίδιοι οι αθλητικοί σύλλογοι να προωθούν το φανατισμό των φιλάθλων, προς οικονομικό τους όφελος. Συνολικά, λοιπόν, από τη μία η κοινωνία μαζοποιεί και καταπιέζει το άτομο, από την άλλη αθλητικά συμφέροντα του δίνουν την «εκτονωτική λύση», δηλαδή την ανεξέλεγκτη και βίαιη έκφραση του με βανδαλισμούς.

Αυτοί είναι οι βασικοί παράγοντες που εξωθούν τους μαζοποιημένους οπαδούς στην παρεμβατική και συχνά παράνομη συμπεριφορά τους. Όπως κάθε φαινόμενο κοινωνικής παθογένειας επιβάλλεται η διερεύνηση μεθόδων για την αντιμετώπιση του. 

Αρχικά, είναι μέγιστης σημασίας να στραφεί κανείς στην οικογένεια και την παιδεία που προσφέρει το σχολείο. Οι γονείς προτείνεται να εμφυσήσουν στα παιδιά τους τη δίκαιη συμπεριφορά μα και μέσω του παιχνιδιού να τα διδάξουν την αξία της νίκης και της ήττας. Άλλωστε, η ίδια η ζωή εμπεριέχει και πολλές αποτυχίες, γι’ αυτό δεν είναι δυνατό τα άτομα να θεωρούν τον εαυτό τους ως τον απόλυτα καλύτερο ή χειρότερο, ανάλογα με το αποτέλεσμα μίας μάχης ή αγώνα που σαφώς δεν κρίνει την έκβαση του «πολέμου». Παράλληλα, η ανθρωπιστική παιδεία που επιβάλλεται να παρέχει το σχολείο, θα βοηθήσει στη δημιουργία κριτικής ικανότητας και ψύχραιμης σκέψης και αντιμετώπισης της ζωής. Με αυτό τον τρόπο, οι νέοι απ’ τη μία θα σέβονται τους συνανθρώπους τους, ενώ χωρίς πρόβλημα θα απολάμβαναν πολιτισμένα τους αθλητικούς αγώνες, αντί να προκαλούν υλικές καταστροφές.

Χωρίς αμφιβολία, τα μέτρα αντιμετώπισης δεν πρέπει να περιοριστούν σε ατομικό επίπεδο, αντίθετα είναι αναγκαία η σύμπραξη κοινωνικών, πολιτικών και αθλητικών παραγόντων, με στόχο την καταπολέμηση του φαινόμενου του χουλιγκανισμού. Από κοινωνικής απόψεως, τον καθοριστικό ρόλο θα κατέχουν ΜΜΕ, που θα ήταν πολύ ευεργετικό αν έπαυαν να προωθούν και να επωφελούνται από την εμπορευματοποίηση του αθλητισμού. Αντίθετα, οφείλουν να προβάλουν τον αθλητισμό ως μία ευχάριστη ενασχόληση και ψυχαγωγία, χωρίς φανατισμούς και έχθρες μεταξύ ομάδων.

Η πολιτική εξουσία επιβάλλεται αφενός να μην χρησιμοποιεί τα αθλήματα και τους αγώνες ως μέσο αποπροσανατολισμού του λαού και απόκρυψης πολιτικών ζητημάτων. Αφετέρου, οι νομοθέτες θεωρείται απαραίτητο να θεσπίσουν για παραδειγματική τιμωρία των παραβατών, αλλά και ενίσχυση της αστυνόμευσης και προστασίας των αθλητικών χώρων. Ουσιαστικά, κανείς δεν θα επιδιώκει τη βίαιη έκφραση του, αφού ο πέλεκυς της δικαιοσύνης θα παραμονεύει. Τέλος, οι αθλητικοί φορείς είναι πολύ σπουδαίο να επαναπροσδιορίσουν τους στόχους τους και να κατανοήσουν τη σημασία της απεμπορευματοποίησης των διαφόρων αθλημάτων.

Συμπερασματικά, λοιπόν, σε σύγχρονες και δημοκρατικές κοινωνίες είναι φανερό ότι υπάρχουν πολλά φασιστικά στοιχεία, όπως η βίαιη συμπεριφορά πολλών φιλάθλων. Ο άκρατος φανατισμός τους αποτρέπει από την ουσιαστική άντληση χαράς απ’ το εκάστοτε άθλημα. Ταυτόχρονο, δημιουργούν και το αίσθημα φόβου σε άλλους φιλάθλους, για τυχόν ατυχήματα. 

Έτσι, οι βανδαλισμοί δεν επιτρέπουν την ελεύθερη και συλλογική ψυχαγωγία, ενώ έχουν ως αποτέλεσμα πολλές υλικές καταστροφές. Αν και η επίλυση του προβλήματος αυτού μοιάζει πολύπλοκη, η βασική ιδέα είναι εξαιρετικά απλή! Η οικογένεια, το σχολείο και η κοινωνία στο σύνολο της, αποτελούν τα κύρια αίτια του φαινομένου, όμως κατάλληλες αλλαγές σε αυτά θα εδραιώσουν μία υγιή και αθλητική συμπεριφορά, χωρίς βία. Άλλωστε, ο τρόπος που βιώνει κανείς την νίκη ή την ήττα φανερώνει το βαθμό ωριμότητάς του και προφανώς σήμερα ζούμε σε κοινωνία ΝΗΠΙΩΝ!